De school als poortwachter van psychiatrische stoornissen

Het loopt niet lekker met Brian uit groep 3. Hij ontwikkelt zich anders dan zijn leeftijdsgenootjes en wordt gepest. Dit speelt nu 1,5 jaar. Moeder en school verschillen van mening over de aanpak maar komen er niet uit. School wijst naar moeder en kind, heeft leerplicht ingelicht en het samenwerkingsverband ingeschakeld. Er volgt een observatie door het samenwerkingsverband i.v.m. zorgplicht. Moeder wijst naar school omdat de context buiten beschouwing wordt gelaten en besluit opzoek te gaan naar een beter passende school maar het vinden van een nieuwe school blijkt moeilijker dan verwacht.

Een maand geleden heeft moeder op eigen initiatief Brian laten testen. Uit dit psychologisch onderzoek bleek dat Brian een (hoog)begaafde en hoogsensitieve jongen is die veel veiligheid en rust in zijn omgeving nodig heeft en een plekje waar hij naar toe kan gaan als hij overprikkeld dreigt te worden.

School vraagt zich af hoe het er voor staat met de zoektocht naar een nieuwe school en nodigt moeder uit voor een 3de gesprek waar ik als ACT-maatje vanuit het Advies Centrum voor Thuiszitters bij ben. 

Ik ben een paar minuten voor tijd binnen en heb de gelegenheid om even te praten met de mevrouw van het samenwerkingsverband en met de IB-er. Ze willen weten of ik een vriendin ben van moeder. Ik zeg dat ik dat niet ben. Dat ik een eigen praktijk Gaaf Kind heb en samenwerk met het Advies Centrum voor Thuiszitters. Ik ondersteun ouders die met hun kind vastlopen op school en maak mij nogal druk om de thuiszitters problematiek. Daarom ben ik vorige week bij het bootcamp van Lansbrekers geweest. Het was een bijzondere dag. Zo sprak ik een leerplichtambtenaar die voor afschaffing van de Leerplicht was. Ze zei dat dit omgezet zou moeten worden in Leerrecht en dat er breder gezocht moet worden naar oplossingen voor thuiszitters.

De mevrouw van het samenwerkingsverband reageert daar enthousiast op: ,, Ik heb dit georganiseerd met een aantal mensen en ik ben het met deze leerplichtambtenaar eens.”

Ik zeg: ,, Ja, ik ook. Wat me verder opviel was dat er weinig ouders aanwezig waren en geen enkele thuiszitter zelf. Daar zouden toch de oplossingen vandaan moeten komen?”

Het valt stil.

Moeder komt binnen en de bespreking kan beginnen.

De IB-er van school begint met het uitspreken van haar zorg. ,,Brian komt bijna iedere morgen te laat en dit moeten wij melden bij leerplicht."

De mevrouw van het samenwerkingsverband staat de IB-er bij: ,, Ja, het is in het belang van uw zoon dat hij niks mist op school. Het ochtendprogramma begint vaak met instructie en dat kan uw zoon niet missen.”

Moeder vertelt dat het gaat om enkele minuten te laat komen en dat de klas dan nog niet begonnen is maar haar argument wordt weggewuifd.

Dan wordt er ter plekke een agenda gemaakt:

1. Hoe gaat het met de zoektocht naar een nieuwe school?

2. Hoe gaat het thuis?

3. Wat heeft Brian nodig? (onderwijsbehoeften)

4. Hoe kan school helpen?

Moeder vertelt dat zij in totaal 21 scholen (in en buiten de provincie) heeft benaderd en bezocht maar dat ze niet binnen komt. Scholen hebben uiteenlopende redenen: ze zitten vol, er is een wachtlijst, ze durven het niet aan, ze willen de samenstelling van de huidige groep niet verstoren, voor het aanbod voor hoogbegaafden onderwijs is hij nog te jong, ze hebben na overleg met de huidige school besloten om het niet te doen etc. etc.

,,Nu is het nog wachten op antwoord van een democratische school en een IBBO-school maar daarna geef ik het op”, zegt moeder.

,,Ja”, zegt de mevrouw van het samenwerkingsverband, ,,ik denk dat je met ons moet gaan samenwerken en misschien heeft uw zoon wel iets anders nodig. Wij denken dat er meer aan de hand is en adviseren daarom verder onderzoek. Het Centrum voor Jeugd en Gezin kan dit financieren. Wij gaan naast je staan en willen het beste voor Brian.”

Hier breek ik in. Ik wil weten welk vermoeden zij hebben en zeg dat er al een psychologisch onderzoek heeft plaats gevonden waar voldoende informatie in staat. Een extra label is niet nodig. Ik zeg ook dat dreigen met leerplicht niet helpend is. Dan sta je niet naast de ouder maar tegenover de ouder.

Ze zijn het er niet mee eens en dringen aan op een nieuw onderzoek.

Ik leg uit dat er veel overeenkomsten zijn tussen hoogbegaafdheid, autisme en AD(H)D en dat je dan een specialist nodig hebt die dit uit elkaar kan houden. 

We gaan verder om de onderwijsbehoeften van Brian in kaart te brengen. Ik verwacht een overzicht of een lijst op het whiteboard om te kunnen brainstormen maar de mevrouw van het samenwerkingsverband vindt het al snel genoeg. Ze heeft het genoteerd.

Genoemd wordt door moeder: ruimte voor autonomie, kleine groep, hulp wanneer nodig, zichzelf mogen zijn.

Ik noem: Top-down manier van aanbieden van de lesstof en leg dit uit. Stap voor stap leren (bottom-up) zoals hier op school is niet erg passend.

De mevrouw van het samenwerkingsverband vraagt zich af of moeders visie op ideaal onderwijs, wel past bij Brian. Hij zou mogelijk beter op zijn plek zijn in het Speciaal Onderwijs. Ze zegt: ,,Heb je zelf geen hulp nodig om alles rond te breien. Ik zie wat chaotisch gedrag. Je bent aan het overleven. Vragen om hulp bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) kan geen kwaad.” De IB-er zegt dan: ,,Wanneer je geen hulp zoekt bij het CJG zijn wij genoodzaakt om een zorgmelding te doen."

Moeder vertelt dat het thuis en op de Buiten Schoolse Opvang goed gaat met Brian maar dat zij naast haar werk heel druk is met het zoeken van de juiste school en dat zij hierdoor vaak ’s nachts moet doorwerken.

Het gesprek loopt niet. We komen er niet uit en het is inmiddels 1,5 uur later. We maken een vervolg afspraak voor over een maand.

Als ik thuis kom, blijft het door malen. Ik vraag mij af waarom het niet lekker liep. Ik kom tot het volgende lijstje:

De mevrouw van het samenwerkingsverband en school hebben geen goed beeld van hoogbegaafdheid.

School en SWV zien zichzelf als de deskundigen. Zij geloven dat speciaal onderwijs de beste oplossing is.

Er wordt niet gedacht in termen van inclusief onderwijs.

School en het SWV weten niet wat democratisch onderwijs inhoud.

De context en de interactie tussen Brian, de leerkracht en de school wordt te veel buiten beschouwing gehouden.

School en het SWV zijn zich niet bewust van het feit dat het onderwijssysteem waarbij uitgegaan wordt van een norm niet passend is en debet is aan het probleem.

Men gaat ervan uit dat Brian zich moet leren aanpassen terwijl school zich ook kan aanpassen aan Brian.

School is zich niet bewust van de schade die veroorzaakt kan worden door het onderwijssysteem zelf.

Scholen houden te weinig rekening met kinderen die anders leren.

Het speciaal onderwijs gaat ook uit van een norm en het niveau is te laag voor HB kinderen.

Meer structuur werkt juist averechts bij kinderen die ruimte voor autonomie en eigen inbreng nodig hebben.

Moeder wordt niet serieus genomen. Er worden haar verwijten gemaakt.

De machtspositie school en ouders is niet gelijk.

Dreigementen met leerplicht en een zorgmelding zijn niet helpend maar veroorzaken angst en stress.

De communicatie verloopt niet goed.

De Wet passend onderwijs werkt niet en is te beperkend. Ouders hebben minder macht i.p.v. gelijkwaardige inspraak.

Er is geen empathie naar moeder en Brian toe. De oorzaak ligt volgens school bij moeder en kind.

Het gesprek blijft steken in de drama driehoek: De aanklager – De redder – Het slachtoffer

De behoeften van Brian en moeder worden onvoldoende als uitgangspunt genomen.

Er zijn te weinig geschikte scholen in de regio waar plaats is.

Dit is natuurlijk allemaal leuk en aardig maar hoe kunnen we nu verder?

• We kunnen de behoeften van Brian en moeder verder uitdiepen           waardoor we uit de drama driehoek blijven.
• Informatie geven over hoogbegaafdheid
• Leren luisteren naar elkaar. Sociocratisch zonder te gaan discussiëren.
• Stoppen met oordelen over elkaar.
• Oplossingsgericht gaan denken.
• School geeft objectieve informatie aan de nieuwe school, geen eigen conclusies en oordelen.

Moeder heeft het er voor over om te gaan verhuizen. Haar doel is een fijne en veilige plek voor Brian waar hij kan zijn wie hij is. Een plek waar hij erbij hoort. Een plek waar ruimte is voor ieders eigenheid.

Wordt vervolgd.

Ingrid Verkuil

Je kunt mij volgen op

FB: Mogen zijn wie je bent, dat is geluk

FB: Gaaf Kind

FB: De Reis van Pippi Langkous

www.gaafkind.nl