Hoe leren ouders, scholen en samenwerkingsverbanden elkaar verstaan? To be or not to be?

Vandaag was ik weer als ACT-maatje aanwezig bij een gesprek op een school. Het ACT! richt zich op gezinnen waarin een leerplichtig kind thuiszit en op gezinnen van wie het kind zich ongelukkig voelt op school.

Aanwezig waren: de leerkracht, iemand van het samenwerkingsverband, de intern begeleider, moeder en ik.

De school heeft het idee dat Brian (6 jaar) niet op zijn huidige reguliere basisschool tot zijn recht komt en dat hij Speciaal Onderwijs nodig heeft. Er is geen diagnose maar ze denken toch sterk aan autisme. 

Moeder is van mening dat Brian niet floreert op deze school omdat hij niet mag zijn wie hij is. Zij gelooft dat vernieuwend onderwijs of democratisch onderwijs beter bij hem past. Het blijkt echter niet gemakkelijk om een andere school te vinden die het met Brian aandurft. Uit een psychologisch onderzoek bleek dat Brian een (hoog)begaafde en hoogsensitieve jongen is die veel veiligheid en rust in zijn omgeving nodig heeft en een plekje waar hij naar toe kan gaan als hij overprikkeld dreigt te worden.

De leerkracht begint met een situatieschets over hoe de dag voor Brian op school verloopt.

'Hij heeft 's morgens wat opstartproblemen en hij komt soms met jam op zijn mond de klas binnen. Dit vinden andere kinderen vies. Ik laat hem dan eerst zijn mond schoonmaken. Het zou fijn zijn als dit thuis zou gebeuren.

De motor is warm vanaf een uur of half 10. Zijn aandacht is wisselend en afhankelijk van het onderwerp. Raakt het hem dan is hij er echt bij. Lezen leert hij zichzelf aan. Een echte autodidact. Rekenen doet hij het liefst op zijn eigen manier. Hoe is niet altijd helder maar hij houdt ervan zelf oplossingen te vinden. Zijn resultaten zijn heel goed. Hij doet alles op zijn intelligentie. Schrijven is lastig en hij heeft moeite met de bladspiegel waardoor hij niet weet waar hij moet beginnen. Hij is wat chaotisch en kan vaak zijn potlood niet vinden. Hij zit erg in zijn eigen stroom. Tijdens de lunch organiseert hij zelfstandig zijn eten en drinken en stopt alles weer netjes terug in zijn rugzak. Tijdens zijn spel toont hij zich heel fantasierijk. Van lappen en waardeloos materiaal bouwt hij hele machines, wat weer inspirerend werkt voor anderen. Tijdens het buitenspelen groeit hij in het contact maken met andere kinderen. Om half 2 is hij meestal door zijn energie heen. Het is een hele gevoelige jongen die veel prikkels binnen krijgt. Aan het eind van de schooldag is hij vaak moe.'

Dan is moeder aan de beurt. Ze vertelt dat zij een democratische school heeft gevonden waar Brian mag proefdraaien in juni. 'Op een democratische school kan Brian zijn wie hij is. Hij kan op eigen tempo werken aan zijn eigen interesses en zelf sturing geven aan zijn eigen leerproces. De school houdt wel de kerndoelen in de gaten. Op momenten dat Brian het nodig heeft kan hij zich terug trekken en een rustig plekje zoeken of buiten spelen. Ik hoop echt dat het gaat lukken want dit lijkt mij een passende school. Het is niet bij ons in de buurt maar ik ben bereid er voor te verhuizen. Als alles goed gaat, kan Brian na de zomervakantie beginnen.'

De intern begeleider breekt in. 'Wat als het nou niet gaat lukken, dan hebben we plan B nodig. Je bent al zo lang aan het zoeken naar een andere school. Als dit niet lukt moeten wij stelling nemen. We adviseren met nadruk dat er aanvullend onderzoek nodig is en gauw.  We denken dat Brian meer structuur nodig heeft. Dus speciaal onderwijs want hij heeft een extra onderwijsbehoefte.'

De mevrouw van het samenwerkingsverband vult aan. 'Er is sprake van vertraagde informatieverwerking. Hij heeft behoefte aan extra instructie, structuur en minder vrijheid want hij is onbegrensd. Speciaal Onderwijs lijkt ons passender. Wat als het niet lukt op die democratische school?'

De intern begeleider neemt het over. 'We hebben ook het vermoeden dat er iets moet gebeuren in de thuissituatie. Ook daar moet meer structuur komen. We willen daarom in het belang van Brian een zorgmelding doen bij Veilig Thuis.'

Moeder reageert wat verontwaardigd maar houdt zich in. 'Dit is onterecht, zegt zij. We hebben thuis juist hele vaste patronen. Dit is helemaal niet nodig. We hebben geen zorgvraag en dat werd laatst bevestigd door iemand van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Ik heb dit zwart op wit.'

De mevrouw van het samenwerkingsverband zegt dan: 'Mag ik je iets zeggen vanuit mijn hart? 

Leg je neer bij het systeem zoals het is! Ga er in mee. Je kunt Brian laten onderzoeken bij Edu & ik. Daar heb ik goede ervaringen mee. Laatst hadden we ook zo'n geval. Als de democratische school niks wordt, moeten we echt iets anders. Hij kan niet hier blijven. Ik zal contact opnemen met de directeur van het samenwerkingsverband want dit kan zo niet langer. We zitten in een impasse.'

Moeder: 'Ik ben niet principieel tegen een aanvullend onderzoek maar het is nu geen goed moment voor Brian. Het is te onrustig op dit moment. Graag wil ik ook zelf een onderzoeksbureau kiezen. Het vraagt om specialistische kennis op het gebied van begaafdheid en op het gebied van autisme.'

Ik vertel dat de school een zorgplicht heeft en dat het samenwerkingsverband een extra zorgarrangement kan regelen, bijvoorbeeld in de vorm van een paar extra handen in de klas. Als een ouder niet kiest voor speciaal onderwijs dan kan dat. Daar is de wet passend onderwijs voor bedoeld. Deze moeder wordt niet helemaal goed voorgelicht.

Het is ook niet helpend om deze moeder onder druk te zetten en bang te maken. Moeder doet erg haar best om een passende oplossing te vinden. Zij heeft meer ruimte en begrip nodig. Het werkt averechts als er nu een zorgmelding komt. De directeur van het samenwerkingsverband kan hier bovendien niets tegen doen. Hij heeft ook te maken met regels.

Ik mis hier een stuk bekendheid over hoogbegaafdheid en hoogsensitiviteit. Er is veel overlap tussen hoogbegaafdheid en autisme. Wanneer de onderwijsbehoeften van Brian zorgvuldiger in kaart worden gebracht zul je zien dat dit kind juist vrijheid en ruimte nodig heeft om zich te ont-wikkelen. De leergeaardheid van het kind wijkt af van wat ze op scholen kennen. Meer structuur zorgt er mogelijk voor dat Brian zich gaat aanpassen maar dat hij zijn creatief denken verliest. Hoogbegaafde en hoogsensitieve kinderen hebben een andere omgeving nodig. Het zijn zelflerende kinderen die graag leren op eigen wijze. Ze zijn leergierig, volgen hun eigen interesses, leren zichzelf dingen aan, hebben een hekel aan gestamp en zijn gevoelig voor (ervaren) dwang.

Ingrid Verkuil.

Het ACT! (i.o.v. Stichting HARTverwarmendWijs) richt zich op gezinnen waarin een leerplichtig kind thuiszit en op gezinnen van wie het kind zich ongelukkig voelt op school. De ouders hebben vaak het gevoel dat ze in het contact met de school, leerplichtambtenaar of andere betrokkenen, niet voldoende gehoord worden in het vinden van een duurzame oplossing voor hun (anders lerende) kind. Onze aanpak is ontwikkeld vanuit het peer to peer concept, met inzet van opgeleide Maatjes voor de ouders zowel als voor de kinderen zelf.