Ons oude onderwijssysteem probeert brave burgers van ons te maken. Zo word je van jongs af aan geleerd om te voldoen aan verwachtingen van anderen en je te conformeren aan de norm. Maar worden kinderen hier groot of klein van?

We gaan daarbij uit van de maakbaarheid van de mens. Maar klopt dit wel? Kunnen wij van alle burgers makke schapen maken?

Een steeds groter groeiende groep kinderen valt uit in het onderwijs. Zij kunnen en willen niet voldoen aan de norm. Zij kunnen en willen geen makke schapen zijn.

Zo ook mijn eigen zoon. Tijdens mijn zwangerschap was hij al een dwarsligger die er niet op de normale manier uit wilde. Vanaf groep 1 laat hij al zien dat hij ongeschikt is voor het heersende schoolse klimaat. Hij veranderde van een nieuwsgierige en actieve kleuter in een kind dat zich ging verzetten tegen alles en iedereen die hem wat wilde opleggen. Een kind met een hoog ontwikkelingspotentieel maar het komt er op de een of andere manier niet uit in een schoolse setting. 

Luk DeWulf uit België spreekt over passief talent en zegt:

"Mensen die behoren tot de meest creatieve laag van deze maatschappij, maar die op een of andere manier passief talent zijn. Ze zijn slim, gepassioneerd (maar doen niet graag iets tegen hun zin), erg gevoelig, hebben een hoog rechtvaardigheidsgevoel, maar botsen vaak met school- en organisatiesystemen. En worden passief talent. Met een laag zelfbeeld, zonder diploma, in een burn-out en soms in een depressie."

Mijn zoon is nu 14 jaar en zit volledig thuis. 

We hebben veel geprobeerd. Het lukt niemand om echt de aan knop voor schools leren te vinden. Ze vinden hem niet begeleidbaar en begeleidbaarheid is de minimale norm. Daarna beroept men zich steeds op handelingsverlegenheid.

De knop gaat wel aan als hij er zelf voor kiest zoals sporten, zelf zoeken naar topics op de computer, sociaal zijn of bezig zijn in en met de natuur, muziek en avontuur. Hij is er dan intrinsiek voor gemotiveerd. Een kind dat zich niet laat sturen is een autonome leerling. Hij of zij wil zelf kiezen wat te leren en hoe te leren.

De meeste scholen leren dit helaas juist af. 

Elk kind heeft talenten die het verdienen verder ontwikkeld en benut te worden. Deze talenten geven het kind eigenheid, maken het krachtig en zijn het vertrekpunt voor leren. Maar deze talenten liggen niet altijd aan de oppervlakte – pas als ze gezien worden, kunnen ze echt benut worden.

Steeds meer scholen maken de keuze hun onderwijs fundamenteel te laten aansluiten op de talenten van hun leerlingen. Het is dan ook nodig om op een natuurlijke manier het werken vanuit talenten binnen de school aan te boren en uit te bouwen. Talentontwikkeling begint bij de leraar zelf. Een leraar die werkt vanuit haar eigen talenten is een voorbeeld en een bevlogen begeleider voor de leerlingen.

Talentontwikkeling is een beweging die ontstaat van binnenuit. Je hebt er zelfkennis voor nodig. 

Ik ben van mening dat daar het accent in het onderwijs op zou moeten liggen. Dus de leerling begeleiden in wie hij of zij is. De leraar moet daarbij goed kunnen luisteren en kijken. Daarbij heeft de leraar een hoge mate van zelfkennis en empathie nodig. Dus eigenlijk is het persoonlijke ontwikkeling waar alles omdraait.

De paardenfluisteraar

Jan Bommerez haalt in zijn boek 'Kun je een rups leren vliegen?' het voorbeeld aan van de paardenfluisteraar. Monty groeide op onder het paradigma van 'paarden moeten getemd worden'. Zijn vader dwong paarden tot gehoorzaamheid. Fysieke dominantie is gebaseerd op angst. Dominantie gaat uit van het paradigma van beheersing. In dit denkkader dient het paard te leren wie zijn baas is, goedschiks of kwaadschiks. Het paard moet daarbij soms worden gebroken.

Monty had reeds als jongen een diep aanvoelen dat dit niet de beste methode was. In zijn tienerjaren bezocht hij Nevada en raakt daar gefascineerd door de wilde mustangs. Hij bleef uren en dagen naar ze kijken. Zo ontdekte Monty hoe de paarden hun lichaam gebruiken om met elkaar te communiceren. Hij leerde vervolgens hun lichaamstaal te imiteren en bleek in staat om op hun manier met de paarden te communiceren. Monty was als gevolg daarvan in staat een paard te trainen in een fractie van de tijd die nodig is met de 'klassieke methodes'. Zijn paradigma werkt op basis van vertrouwen in plaats van angst.

Monty leerde dus op diep niveau paarden te begrijpen en kwam zo tot meesterschap. Dat diepe niveau van begrip is echter alleen mogelijk door zelfkennis. Dus...... ken u zelve en ge zult de wereld kennen.

of anders gezegd: Wij dienen eerst zelf te transformeren en wanneer wij een ander willen begrijpen dienen wij volledig in de huid van de ander te kruipen.

Het helpt mij om voorbeelden te zoeken van mensen die uit het systeem zijn gestapt en het op hun eigen manier gered hebben. Zo deed Steve Jobs dat maar zo deed ook mijn vader dat. Succesvol op hun eigen manier en zoals dat vanuit intrinsieke motivatie past.

Het helpt ook om te luisteren naar activisten zoals Jan Rotmans.

'Kantelaars,' aldus Rotmans, 'zijn vaak atypische mensen, lastige dwarsdenkers zonder wie je niet kunt transformeren. Ze krijgen steeds meer erkenning. Transities beginnen bijna altijd van onderop in de samenleving omdat de verticaal geordende politiek zichzelf maar moeilijk echt kan veranderen en het er bij laat liggen. In die zin is de politiek onderdeel van het probleem, niet van de oplossing.

'De politiek is onderdeel van het probleem, niet van de oplossing'

In het onderwijs, de zorg, de financiële wereld en vele andere sectoren zie je dat we anders moeten gaan werken, stelt Rotmans. 'We zitten in een verandering van tijdperk, een uitzonderlijke en daarom ook bijzondere periode in de geschiedenis, waarin we kantelen naar een horizontaal en decentraal gestuurde samenleving, naar een circulaire economie waarin kringlopen zich sluiten en naar een machtswisseling waarin een nieuwe orde van onderop wordt gevormd en zich langzaam maar zeker aandient.' 

'We hebben nu 250.000 mensen die ik als friskijkers, dwarsdenkers, koplopers en kantelaars beschouw en wil dat er dat over vijf jaar 2,5 miljoen zijn'

Voor mijn zoon ben ik nu zover dat ik een beroep doe op het recht op vrijstelling van Leerplicht omdat er geen passend onderwijsaanbod te vinden is in onze regio, hij psychisch ongeschikt is voor het schoolse klimaat, het ontbreekt aan deugdelijke zorgbegeleiding, zij zich allen beroepen op handelingsverlegenheid en hij wars is van personen die hem aansturen met autoriteit en dwang.

Volledige vrijstelling van onderwijs zal in ons gezin rust geven. Ik ben vanaf groep 1 al bezig met het zoeken van oplossingen. Ik heb hem overal steeds geprobeerd te houden en thuis op de bank was geen optie. Helaas konden zij niets met mijn kind en ook andersom mijn kind niets met hen.

Nu gaan wij het doen op onze eigen manier. Leren van het leven. Het idee alleen al, geeft mij zo'n heerlijk gevoel van vrijheid!

Jeroen de Jong beschrijft het prachtig:

'Mijn kinderen zijn niet van mij. Ze zijn van zichzelf. En hoe meer ik dat besef, hoe meer ik ze kan zien hoe ze werkelijk zijn. Natuurlijk worden ze beïnvloed door mijn genen, mijn familielijn en mijn gedrag, maar dat ZIJN ze niet. En dat vind ik een bevrijdend idee. Ik hoef ze niet te redden, ik hoef ze niet te behoeden voor verdriet of pijn, ze hebben hun eigen weg te gaan. En wat ik te doen heb als vader is ze echt zien en ze uitdagen en stimuleren en koesteren om dicht bij die bron te blijven. En dat is een pittige, maar prachtige taak.'

'Kinderen komen bij je en reizen een tijdje met je mee. Wat wij te doen hebben is zien wie ze werkelijk zijn. En ze stimuleren daar meer van te laten zien.' 

Als ouder, leerkracht en coach heb ik de laatste 14 jaar ontzettend veel geleerd. Ik ben mijn kind en alle kinderen waar ik mee heb gewerkt daar ontzettend dankbaar voor.

Eerst was ik naïef en had ik het volste vertrouwen in mensen die geacht zijn mijn kind iets te leren. Vervolgens ben ik gaan staan. Daarvoor moest ik vechten. Ik heb vooral aan mijzelf gewerkt en heb mijn keuzes gemaakt. Keuzes die passen bij wie ik ben. Ik heb daar lang over gedaan en gun het iedereen dit in kortere tijd te doen. Ik stimuleer mijn kind om bij zichzelf te blijven, zelf keuzes te maken en zelf verantwoordelijkheid te dragen. Zo wordt hij groot. 

Ingrid Verkuil

Je kunt mij volgen op FB:

• Mogen zijn wie je bent, dat is geluk
• Gaaf Kind
• De Reis van Pippi Langkous

Kahlil Gibran 

Je kinderen zijn je kinderen niet.

"En hij zei:

Je kinderen zijn je kinderen niet.
Zij zijn de zonen en dochters van 's levens hunkering naar zichzelf.

Zij komen door je, maar zijn niet van je,
en hoewel ze bij je zijn, behoren ze je niet toe.

Je mag hen je liefde geven, maar niet je gedachten,
want zij hebben hun eigen gedachten.

Je mag hun lichamen huisvesten, maar niet hun zielen,
want hun zielen toeven in het huis van morgen,

dat je niet bezoeken kunt, zelfs niet in je dromen.
Je mag proberen gelijk hun te worden, maar tracht niet hen aan jou gelijk te maken.

Want het leven gaat niet terug,
noch blijft het dralen bij gisteren.

Jullie zijn de bogen, waarmee je kinderen als levende pijlen worden weggeschoten.
De boogschutter ziet het doel op de weg van het oneindige,
en hij buigt je met zijn kracht opdat zijn pijlen snel en ver zullen gaan.
Laat het gebogen worden door de hand van de boogschutter
een vreugde voor je zijn:
want zoals hij de vliegende pijl liefheeft,
zo mint hij ook de boog die standvastig is."